Ultrageluidtherapie is reeds lange tijd in het behandelarsenaal van de fysiotherapeut te vinden en is ondertussen volledig ingeburgerd en aanvaard. Het is een toegankelijke en laagdrempelige vorm van elektrotherapie en staat bekend om zijn pijndempende en herstelbevorderende werking, maar hoe werkt het precies?
Wat is ultrageluidtherapie?
Ultrageluidtherapie is een veilige behandelmodaliteit waarbij de fysiotherapeut gebruikmaakt van geluidsgolven met een hoge frequentie (hoger dan 20 kHz) om therapeutische effecten te bereiken. Om ultrageluidtherapie specifiek af te stemmen op de behoeften van de patiënt kunnen behandelparameters als frequentie, intensiteit, werkcyclus en behandelduur ingesteld worden en is er de keus uit een assortiment multifrequente behandelkoppen van diverse groottes.
De meeste ultrageluidapparaten bieden de keus tussen een frequentie van 1 MHz en 3 MHz. Bij een frequentie van 1MHz dringt het ultrageluid dieper het weefsel in (3-5 cm), maar is het wel minder gefocust. Deze frequentie wordt gebruikt bij diepergelegen letsel en bij patiënten met meer vetweefsel. De frequentie van 3 MHz dringt slechts 1-2 cm het weefsel in en wordt daarom gebruikt voor oppervlakkiger letsel.1
Afhankelijk van de gekozen instellingen zijn de therapeutische effecten thermisch en/of niet-thermisch van aard.
Thermische effecten
Wanneer geluidsgolven door het weefsel geabsorbeerd worden, veroorzaken ze wrijving tussen de weefseldeeltjes en stijgt de temperatuur in het behandelde gebied. Indien lang genoeg een voldoende hoge dosis ultrageluid toegediend wordt, treedt er een thermisch effect op dat kan leiden tot:
- Pijnvermindering
- Verbetering van de lokale doorbloeding
- Vermindering gewrichtsstijfheid
Om deze fysiologische effecten te bereiken, moet de noodzakelijke dosis wel door het ultrageluidapparaat kunnen worden geleverd. Doorsnee ultrageluidapparaten zijn vaak niet efficiënt genoeg om de gewenste warmte te creëren.1
Niet-thermische effecten
Ultrageluid kent ook niet-thermische effecten. Professor Tim Watson spreekt in dit kader onder andere over cavitatie: de vorming en ineenstorting van microscopische belletjes in het weefsel. De belletjes produceren vibraties die de celactiviteit en permeabiliteit van de celmembraan gunstig beïnvloeden. Cavitatie helpt bij het verbeteren van de opname van voedingsstoffen en medicijnen in de cellen (sonoforese), het versnellen van het genezingsproces en het verminderen van ontstekingen. Ultrageluid wordt daarom vooral ingezet voor herstelbevordering van musculoskeletaal letsel of irritatie.1
Low-Intensity Pulsed Ultrasound (LIPUS)
Ultrageluid kan dus zowel thermische als niet-thermische effecten op het menselijk weefsel hebben, maar de laatste tien jaar is er vooral (wetenschappelijke) aandacht voor het niet-thermische effect, door een vorm van ultrageluid die LIPUS genoemd wordt. LIPUS staat voor ‘low intensity pulsed ultrasound’. Dankzij de lage intensiteit kan LIPUS therapeutische veranderingen bewerkstelligen zonder dat er een biologisch significante temperatuurstijging aan te pas komt.2 Het maakt doorgaans gebruik van de frequenties tussen 1 en 3 MHz, met een intensiteit tussen 0,02-1 W/cm², een pulsperiode van 20% en een behandelduur van 5-20 minuten per dag. Ook Watson legt in zijn meest recente naslagwerk de focus op LIPUS, in het bijzonder op de anti-inflammatoire effecten ervan.3
Bij welke klachten wordt ultrageluid succesvol toegepast?
Ultrageluid bevordert de efficiëntie van alle fasen van weefselherstel, waardoor het breed inzetbaar is en dus te gebruiken bij laesies van:
- Periost
- Ligamenten
- Pezen
- Fascia
- Spieren
LIPUS is daarnaast een bewezen effectieve therapeutische benadering bij fractuurherstel, zowel vroeg als later in het proces van weefselherstel; in de VS is het zelfs een door de FDA goedgekeurde behandelmethode. Bovendien heeft LIPUS positieve effecten op regeneratie van de weke delen, zoals pezen, ligamenten, tussenwervelschijven en kraakbaan. Ondertussen blijft ultrageluid onderwerp van wetenschappelijk onderzoek, dus mogelijk volgen er snel nog nieuwe toepassingen.
Voordelen van ultrageluid voor de patiënt
Ultrageluidtherapie biedt meerdere voordelen voor de patiënt ten opzichte van andere behandelingen. Een behandeling met ultrageluid is/geeft:
- Veilig, pijnloos en niet-invasief: Ultrageluidtherapie is een veilige, niet-invasieve en pijnloze behandelmethode, in tegenstelling tot operaties of injecties.
- Verbeterde genezing en functioneel herstel: Doordat het de doorbloeding verbetert, ontstekingen vermindert en weefselregeneratie stimuleert, versnelt ultrageluidtherapie het genezingsproces en bevordert daarmee dus het herstel.
- Pijnverlichting: Als de patiënt minder pijn ervaart dankzij de ultrageluidbehandeling kan hij effectiever manueel behandeld worden en -misschien nog wel veel belangrijker- zijn oefeningen beter uitvoeren. Zo versnelt ultrageluid het herstel niet alleen direct via de fysiologische effecten, maar ook indirect via de oefentherapie, waardoor behandeldoelen sneller behaald worden.
- Complementaire behandeling: Ultrageluidtherapie is een makkelijke, toegankelijke en effectieve aanvulling op andere fysiotherapeutische behandelingen, zoals oefentherapie, mobilisatietechnieken en revalidatieprogramma's. De ervaring leert ons dat het de effectiviteit van deze interventies vergroot en het behandelresultaat verbetert.
Voordelen van ultrageluid voor de therapeut
Ook voor de therapeut heeft het aanbieden van ultrageluidtherapie diverse voordelen:
- Gerichte behandeling: De fysiotherapeut kan de behandeling nauwkeurig op het specifieke probleemgebied richten, wat de effectiviteit van de therapie maximaliseert.
- Veelzijdig: Ultrageluidtherapie kan effectief worden toegepast op verschillende weefselstructuren, zoals spieren, pezen, gewrichten en ligamenten. Dat maakt ultrageluid uitermate geschikt voor gebruik in de fysiotherapiepraktijk, waar veel patiënten met musculoskeletale aandoeningen zich melden.
- Gunstige therapeutische effecten: Ultrageluidtherapie stimuleert de doorbloeding en verhoogt de stofwisseling in het behandelde gebied, wat leidt tot een snellere regeneratie van beschadigd weefsel. Tevens helpt ultrageluidtherapie ontstekingsprocessen verminderen en biedt het dus voordelen bij verschillende inflammatoire aandoeningen, zoals peesontstekingen en artritis.
- Toegankelijk en eenvoudig: Ultrageluid is een zeer toegankelijke behandelmethode. Elke therapeut, ongeacht zijn specialisatie, kan er gebruik van maken. Ook is het eenvoudig in gebruik, ondanks de vele beschikbare mogelijkheden en combinaties.
Ultrageluidtherapie heeft dus veel te bieden, met effecten die een positieve invloed hebben op het herstelproces van de patiënt en daarmee op de patiënttevredenheid en het algeheel welzijn. Bovendien is het niet-invasieve ultrageluid volkomen veilig voor patiënt en therapeut en daarom perfect inzetbaar in elke praktijk.
Ultrageluid toepassen in jouw praktijk?
Wil jij ook aan de slag met ultrageluid en/of zoek je een (nieuw) ultrageluidapparaat, zorg er dan voor dat de technologie van je nieuwe investering ‘state of the art’ is. De unieke kenmerken zitten vaak verscholen in de details, maar juist die details maken het grote verschil. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een efficiënte en gebruiksvriendelijke behandelkop die je optimaal begeleidt tijdens het behandelproces of aan een eenvoudige gebruikersinterface die gerichte informatie verschaft en waarmee het gewenste protocol eenvoudig te vinden is.
De ultrageluidapparaten van Gymna zijn alvast van alle gemakken voorzien en zorgen voor een optimale ondersteuning van je professioneel handelen. Heb je vragen over ons aanbod, neem dan contact met ons op. We adviseren je graag over het perfecte ultrageluidtoestel voor jou en je praktijk.
DOWNLOAD DE ULTRAGELUID BROCHURE
1 Watson T. (2008). Ultrasound in contemporary physiotherapy practice. Ultrasonics, 48(4), 321–329. https://doi.org/10.1016/j.ultras.2008.02.004
2 Jiang, X., Savchenko, O., Li, Y., Qi, S., Yang, T., Zhang, W., & Chen, J. (2019). A Review of Low-Intensity Pulsed Ultrasound for Therapeutic Applications. IEEE Transactions on Bio-Medical Engineering, 66(10), 2704–2718. https://doi.org/10.1109/TBME.2018.2889669
3 Watson T; Nussbaum EL. Electrophysical Agents: evidence-based practice. Thirteenth edition (2021). Elsevier